Những điều thú vị về bánh mochi Nhật Bản

Rate this post

Mục lục
1. Bánh mochi là gì?
2. Lịch sử và văn hóa của mochi
3. Cách làm mochi truyền thống
4. Các loại mochi
5. Thưởng thức mochi theo các mùa
6. Cách làm mochi tại nhà
7. Những địa điểm mua mochi ngon nhất ở Nhật

Lần đầu tiên được ăn thử bánh mochi của Nhật Bản là khi người đồng nghiệp của chúng tôi trở về từ Nhật mang theo những hộp bánh mochi làm quà cho mọi người. Khi cắn miếng đầu tiên, kết cấu đặc biệt của chiếc bánh này đã phá vỡ quan niệm từ trước đến nay của chúng tôi về nó. Vỏ bánh dẻo và dai, kết hợp với phần kem xốp lạnh cùng với phần nhân vô cùng ngọt ngào kích thích vị giác làm chúng tôi lại muốn được ăn nhiều hơn nữa. Mặc dù đã biết đến loại bánh này từ trước đó, nhưng sau đó nó đã gợi lên cho chúng tôi sự tò mò rằng nguyên liệu tạo nên chiếc bánh nhỏ xinh này là gì? Làm thế nào mà nó lại có thể mềm và dẻo như vậy? Từ đó chúng tôi bắt đầu công cuộc tìm hiểu sâu hơn về bánh mochi và những gì tìm được khiến chúng tôi vô cùng ngạc nhiên.

1. Bánh mochi là gì?

Bánh mochi（餅）là món bánh truyền thống của Nhật Bản. Rất khó để có thể định nghĩa được chúng vì loại bánh này được người Nhật làm hết sức công phu nên nó vô cùng đa dạng cả về hình thức cũng như mùi vị.

Thành phần của bánh mochi

Gạo mochigome（もち米）hay còn gọi là gạo nếp

Kết cấu dẻo và dai của mochi đã khiến nó trở nên khác biệt so với những đồ ngọt khác. Nhưng điều gì đã tạo nên sự nhất quán của hai yếu tố kia và khiến nó trở nên ngon miệng như vậy? Câu trả lời nằm ở thành phần chính của nó – gạo. Nhưng nó không phải loại gạo mà bạn sử dụng hàng ngày mà là một loại gạo mochigome hạt ngắn rất đặc biệt.

Nước và không khí

Thành phần của bánh mochi vô cùng đơn giản và cách để làm ra chúng cũng hết sức ấn tượng. Gạo mochigome sau khi được hấp chín sẽ được xử lý bằng cách cho vào cối để đập, giã liên tục bằng vồ truyền thống hoặc máy móc hiện đại ngay khi gạo còn đang tỏa ra những làn khói mỏng manh, nóng hổi. Công đoạn này cần kỹ thuật rất cao và cũng vô cùng nguy hiểm vì phải có thêm một người căn cứ vào nhịp chày để cho tay vào đảo bột để bột được giã đều và dẻo mịn mà không làm gián đoạn quá trình giã.

©photo-ac.com

Quá trình nhào, đập liên tục để có thể biến gạo thành khối bột trắng ngần, dẻo mịn nhưng trong quá trình đó không thể bỏ qua hai thành phần quan trọng khác nữa là nước và không khí. Việc thêm nước sẽ đảm bảo khối bột sẽ không bị dính vào bề mặt vồ, máy móc hay phần tay tiếp xúc với nó. Bên cạnh đó nước cũng sẽ đảm bảo rằng mochi là thực phẩm sạch trong quá trình sản xuất vì không cần dùng đến dầu hay phụ gia không tự nhiên. Việc nhào, đập cũng góp phần thêm không khí vào mochi, giúp lớp vỏ bánh không bị quá cứng, dẻo hơn và dễ ăn hơn.

Hình trái bóng

Khi đập gạo đã qua chế biến và thêm vào một số nguyên liệu sẽ tạo ra những trái bóng bột với nhiều hương vị. Một khối bột mochi cỡ quả dưa hấu sẽ được chia thành những viên tròn nhỏ, sau đó người ta sẽ bọc bên ngoài chúng bằng một lớp bột hoặc bột kinako để chống dính. Đôi khi họ sẽ dùng màng bọc bọc những khối bột lớn lại để có thể dễ dàng cất giữ. Mặc dù cuối cùng những người nghệ nhân sẽ sáng tạo hình bánh mochi với nhiều hình dạng khác nhau nhưng chúng luôn được bắt đầu với hình dạng một trái bóng.

Giá trị dinh dưỡng trong bánh mochi

Vào mỗi mùa đông, những người yêu bánh mochi thường sẽ lại than thở rằng họ lại tăng cân vì không thể ngừng việc ăn mochi. Rất nhiều người đã nói với nhau rằng một viên bánh mochi nhỏ có lượng calo tương đương với một bát cơm. Tuy nhiên đã có nghiên cứu chứng minh rằng suy nghĩ này là sai. Một bát cơm sẽ có khoảng 240 calo trong khi đó một viên bánh mochi chỉ chứa 80 calo, lượng calo chỉ bằng một phần ba của một bát cơm.

2. Lịch sử và văn hóa của mochi

Bánh gạo mochi có một lịch sử văn hóa lâu đời ở Nhật Bản. Mặc dù không thể biết chính xác được ngày mà chúng được ra đời nhưng các nhà khảo cổ đã khai quật được công cụ hấp và các dụng cụ được sử dụng để làm mochi đã có từ thời kỳ Kofun.

Tuy không thể biết rõ được thời gian bánh gạo mochi ra đời nhưng các học giả vẫn có thể tìm ra được nguồn gốc xuất hiện của chúng là ở phía Tây Nhật Bản dựa vào phương thức canh tác của khu vực. Ở thời kỳ cổ đại, phía Đông Nhật Bản đã phát triển các kỹ thuật canh tác nương rẫy cùng chế độ ăn với khoai môn và khoai mỡ. Cùng thời điểm đó thì phía Tây Nhật Bản lại phụ thuộc vào nông nghiệp lúa gạo nên có lẽ truyền thống ăn bánh mochi vào năm mới bắt đầu từ đó.

Món ăn linh hồn (theo nghĩa đen)

Bánh gạo mochi không chỉ đơn thuần là một loại thực phẩm, nó còn là nhà của inamada 稲魂, đó được hiểu là linh hồn hoặc tinh thần sống trong hạt gạo, theo nghĩa đen.

Là một xã hội phụ thuộc vào việc thu hoạch lúa vì người Nhật Bản có sự tôn trọng sâu sắc đối với gạo và tinh thần của nó. Các lễ Shinto cổ đại đã cử hành lễ xuất thần và thu hoạch thành công bằng những lời cầu nguyện và lễ vật. Người dân Nhật Bản tin rằng indama của mochi có thể mang lại sinh lực và sức sống cho những người ăn nó. Chính vì vậy mà mochi trở thành món ăn thường thấy trong những dịp đặc biệt như Năm mới và Ngày trẻ em.

3. Cách làm mochi truyền thống

Đến đây, chúng tôi cá là dạ dày của bạn đang kêu réo và sẵn sàng để làm vài chiếc bánh gạo ngọt ngào (và những linh hồn đi kèm với nó). Mặc dù bạn vẫn có thể đến cửa hàng và mua chúng nhưng trong một số ngày đặc biệt thì chúng tôi nghĩ có thể bạn vẫn muốn tự làm hơn đó. Có nhiều hơn một cách để giã gạo nhưng nếu bạn muốn có trải nghiệm mochitsuki（餅搗き） truyền thống thì bạn cần phải có cho mình một chiếc búa khổng lồ.

Dưới đây là hướng dẫn từng bước để làm mochi theo cách truyền thống:

Dụng cụ:
– Kine（杵）: Đây là vồ gỗ truyền thống và phải ngâm trong đêm trước mochitsuki để giúp gạo không bị dính vào vồ.
– Usu（臼）: Là cối gỗ hoặc cối đá để cho gạo vào trước khi giã. Có thể bạn sẽ cần dùng đến một chiếc bàn chải thô để chà sạch những gì còn sót lại từ lần trước sử dụng chúng. Sau đó đổ đầy nước và để đó qua đêm. Đến lúc làm mochi thì sẽ đặt usu lên bệ gỗ và làm nóng bằng nước ấm. Sau đó đổ nước ra và thay thế bằng gạo đã hấp.
– Usudai（臼台）:Usudai là bệ đỡ usu được làm bằng ván dày. Vì usu sẽ được đặt lên đó nên nó phải đảm bảo sẽ đủ vững chắc để chịu được trọng lượng của usu và lực giã từ kine.

Làm mochi

– Đầu tiên, gạo mochigome sẽ phải được ngâm trong nước. Sau khi được ngâm sẽ phải được giã nhỏ ra ngay sau đó. Chính vì lý do này nên việc làm mochi phải được diễn ra vào ngày hôm sau dù trời mưa hay nắng.

– Vào buổi sáng, gạo đã ngâm sẽ đặt trong một hộp gỗ và lót bằng vải lưới để ngăn không cho gạo dính vào hộp và việc lấy ra sẽ dễ dàng hơn. Chiếc hộp gỗ này sẽ được đặt trên một nồi nước và đun với lửa to. Hơi nước từ đó sẽ bốc lên qua một cái lỗ ở hộp gỗ và hấp chín cơm. Trong nhiều buổi làm mochi, người ta sẽ đặt ba đến bảy hộp gỗ xếp chồng lên nhau trên nồi rồi hấp cùng một lúc. Hộp ở dưới được nhiều hơi nước bốc lên nhất nên gạo sẽ chín trước những hộp còn lại.

– Và làm thế nào để biết được rằng cơm đã đủ chín để làm mochi? Theo lời những người có kinh nghiệm thì nó phải đủ mềm để một chiếc đũa có thể xuyên qua. Nếu chưa đủ chín thì nó sẽ không thể giã được thành bột. Còn nếu nấu quá lâu thì sẽ trở thành một mớ hỗn độn.

– Gạo khi đã chín sẽ được đặt trong usu. Trước khi giã thì gạo cần được “mát xa” bằng kine cho đến khi nó kết hợp được thành một khối. Các hạt cơm có thể vẫn chưa nát hẳn nhưng chúng phải được dính chắc vào khối mochi đó.

– Bây giờ có thể để những tiếng giã gạo bằng kine vang lên rồi. Bắt đầu một cách chậm rãi là tốt nhất để tránh cho việc gạo bị bắn ra khỏi usu khi giã. Khi cơm đã trở thành một “quả bóng trắng” thì có thể giã với lực mạnh hơn và tiếp tục cho đến khi những hạt cơm biến mất, chỉ còn lại một khối mochi khổng lồ.

Mochitsuki（餅搗き）

Làm mochi truyền thống sẽ đòi hỏi một nhóm người có kine và một người xử lý khâu nhào bột. Mặc dù giã bằng kine khá quan trọng nhưng người nhào bột lại đóng vai trò trung tâm và nguy hiểm nhất ở đây. Họ phải làm ướt tay với nước để ngăn mochi bám vào kine và nhào mochi giữa mỗi lần giã nhưng vẫn phải đảm bảo rằng quá trình mochitsuki giữ được nhịp điệu nhất quán để khối cơm được giã liên tục.

Người xử lý khâu nhào bột cũng có nguy cơ bị thương, tay của họ có thể bị đập gãy khi những người cầm kine mất tập trung. Chính vì vậy chúng tôi luôn nhắc nhở rằng nhịp điệu là rất quan trọng để có thể làm ra những chiếc bánh mochi ngon. Nhịp điệu ở đây là các khâu phải được xử lý trơn tru và liên tục từ đầu đến cuối. Đảm bảo được điều đó cũng có nghĩa là sẽ hạn chế được những chấn thương không đáng có.

4. Các loại mochi

Mochi sau quá trình làm sẽ có màu trắng ngần. Tiếp đó, màu sắc và hương vị sẽ được những nghệ nhân làm bánh mochi thỏa sức sáng tạo. Dưới đây sẽ là một số loại bánh mochi phổ biến mà bạn nhất định sẽ gặp:
– Daifuku（大福）: Một chiếc bánh mochi có nhân là đậu đỏ.
– Kusa Mochi（草餅）: Giống như Dafuku Mochi nhưng có lớp vỏ bên ngoài màu xanh được làm từ lá ngải cứu.
– Botamochi（牡丹餅）: Loại bánh này được làm bằng cách xay nhuyễn đậu đỏ cùng gạo nếp thay vì để nhân đậu vào bên trong.
– Hanabiramochi（花びら餅）: Phần vỏ bánh mochi này sẽ được cán phẳng như bánh kếp, xếp nhân vào sau đó gấp lại thành một hình bán nguyệt. Phần nhân bên trong cũng là nhân đậu đỏ và có một chiếc rễ cây ngưu bàng nhỏ.

– Kuzumochi（葛餅）: Được làm từ bột sắn dây nên lớp vỏ có màu trắng đục. Kuzumochi thường được phục vụ lạnh với siro đường đen hoặc mật đường.

– Oshiruko（お汁粉）/Zenzai（善哉）: Oshiruko và Zenzai là món bánh gạo trắng mềm ăn cùng với chè đậu đỏ ngọt ngào nhưng khác nhau ở chỗ Oshiruko sẽ ăn với chè đậu đỏ được nghiền nhuyễn còn Zenzai sẽ ăn với chè đậu đỏ để nguyên hạt.

– Sakura mochi（桜餅）: Ở vùng Kanto, Sakura mochi giống như một chiếc bánh kếp, còn ở Kansai thì lại có dạng hình tròn. Cả hai đều có đặc điểm chung là chúng có màu hồng, chứa đầy nhân đậu đỏ bên trong và được bọc bởi một chiếc lá anh đào muối.

– Warabimochi（わらび餅）: Đây là một loại thạch được làm từ bột lá dương xỉ. Ở vùng Kansai, món này sẽ được được phục vụ lạnh với một lớp bột kinako bên ngoài như một món ăn vào mùa hè. Những nơi khác lại được ăn cùng siro ngọt.

– Yatsuhashi（八つ橋）: Món bánh hình tam giác này được làm từ gạo nếp, đường và quế. Yatsuhashi có thể được nướng lên hoặc không và có nhân đậu đỏ bên trong.

Sakura mochi（桜餅）

Amai là một danh sách các loại bánh mochi vô cùng ngọt ngào cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nhưng không phải ai thường ăn mochi cũng đều có hàm răng ngọt ngào. Bạn nghĩ đúng rồi đó! Vẫn còn nhiều loại mochi được phục vụ như một món ăn mặn mà có thể bạn vẫn chưa biết đâu.

– Chikara Udon（力饂飩）: Là một loại súp giá rẻ để thỏa mãn những chiếc bụng đói. Sợi mì dày được đi kèm với nước dùng khác nhau có thêm rau, thịt hoặc đậu phụ và thả vào đó một vài miếng bánh mochi đã được nướng lên. Trong tiếng Nhật, chikara （力）nghĩa là sức mạnh. Từ này được sử dụng vì người Nhật tin rằng việc bổ sung mochi vào món ăn sẽ tạo ra sức mạnh cho người ăn nó. Vậy nên khi bạn cần thêm năng lượng, hãy thử Chikara Udon nhé.
– Zouni（雑煮）: Món ăn này là sự kết hợp hài hòa của bánh gạo mochi, rong biển kombu, rau, một chút thịt và tương miso.

– Isobeyaki（磯辺焼き）: Đây là một phiên bản mochi nướng và không có nhân ở bên trong. Để làm ra món ăn này, người ta sẽ cho một chút nước tương lên trên sau đó cho lên vỉ nướng nóng, cứ một lúc lại thêm một chút nước tương, lặp lại cho đến khi đạt hương vị mong muốn thì chiếc bánh mochi dai mềm thơm phức này sẽ được bọc trong lá rong biển và nên ăn ngay khi còn đang nóng hổi.
– Kakimochi（かき餅）: Một cách tuyệt vời để tận dụng những chiếc mochi còn sót lại là làm Kakimochi. Khi bánh mochi bắt đầu trở nên cứng và khô hơn thì người Nhật sẽ chia chúng thành những miếng nhỏ, sau đó cho lên chiên đến khi chuyển sang màu nâu vàng. Món bánh này có thể ăn cùng với nước tương

5. Thưởng thức mochi theo các mùa

Chắc hẳn nhiều người không biết rằng một số loại bánh mochi chỉ làm theo mùa. Để trở thành một người sành về mochi, bạn cũng nên biết những dịp nào có thể được thưởng thức những loại bánh mochi đặc biệt đó.

Năm mới

Năm mới là một ngày lễ lớn ở Nhật Bản và có rất nhiều các món ăn truyền thống, bánh mochi cũng đóng vai trò quan trọng trong dịp này.

– Kagami mochi（鏡餅）: Ở Nhật, khi nhìn thấy chiếc bánh kagami mochi này là biết rằng tết sắp đến. Nó được tạo thành từ một chiếc bánh mochi nhỏ đặt chồng lên một chiếc bánh mochi lớn hơn và họ đặt lên trên đỉnh một quả cam nhỏ. Hình ảnh xếp chồng lên nhau này thể hiện niềm vui, sự may mắn “chồng chất”, niềm vui nối tiếp niềm vui. Chiếc bánh đặc biệt này còn có thể coi như “cây thông Giáng sinh” của Nhật Bản.

– Ozouni（お雑煮）: Món súp mừng xuân này được nấu từ rau và thả vào đó một vài miếng bánh mochi đã được cắt thành những miếng mỏng. Nó được coi là món ăn may mắn nhất để ăn vào đầu năm.

Lễ hội búp bê Nhật Bản Hina matsuri（雛祭り） và mùa xuân

Mùa xuân là khoảng thời gian tuyệt vời ở Nhật Bản được mọi người vô cùng yêu thích vì khi đó hoa anh đào bắt đầu rơi và thời tiết ấm dần lên. Thời điểm này bạn cũng có thể nếm thử một vài loại mochi đặc biệt đó.

– Sakura mochi（桜餅） : Đây là một chiếc bánh mochi có màu hồng chứa nhân đậu đỏ ở bên trong và được bọc bởi lá anh đào muối. Mặc dù trông tổng thể chiếc bánh vô cùng ngon nhưng bạn cũng đừng ăn chiếc lá anh đào dùng để trang trí đó nha.

– Ichigo Daifuku（苺大福）: Chiếc bánh nhỏ bé này rất đặc biệt không chỉ ở hương vị mà còn về ý nghĩa ẩn bên trong đó. Daifuku（大福） ở đây có nghĩa là đại phúc, người Nhật cho rằng được ăn loại bánh này là một niềm vui và thường dùng để tặng nhau vào các dịp lễ lớn như đầu xuân và năm mới. Ichigo Daifuku là chiếc bánh mochi tròn nhỏ với nhân là một quả dâu tây được bọc trong lớp mỏng nhân đậu đỏ xay nhuyễn.
– Hishimochi（菱餅）: Loại bánh mochi của mùa xuân này thường được bày bán nhiều vào Lễ hội búp bê Nhật Bản Hina matsuri (ngày mùng 3 tháng 3). Khác với những loại bánh mochi khác thường ở dưới dạng hình tròn, bánh Hishi mochi với hương vị thanh tao, ngọt ngào này lại được làm với dạng hình thoi – đại diện cho khả năng sinh sản. Món bánh này được làm với ba lớp màu. Màu xanh lá cây ở dưới cùng tượng trưng cho sự tươi tắn của mùa hè và sự tốt lành được làm từ lá ngải cứu. Tiếp đến là màu trắng ở giữa được làm từ hoa nhài, tượng trưng cho những bông hoa tuyết mùa đông hay sự tinh khiết. Màu hồng được xếp lên trên cùng là biểu tượng của sự tươi mới, của những cánh hoa anh đào mềm mại vào những ngày mùa xuân và được tạo ra bởi củ ấu. Người Nhật Bản đem vào chiếc bánh đặc biệt này một quan niệm rằng cuộc đời của mỗi người thiếu nữ sẽ luôn chỉ có sự tươi mới, tràn đầy và tinh khiết như ba mùa xuân, hạ, đông.

Ngày tết thiếu nhi

Ngày mùng 5 tháng 5 ở Nhật Bản được biết đến là Ngày trẻ em Kodomo no hi（子供の日）. Vào ngày lễ quốc gia này, các gia đình sẽ treo trước cửa những chiếc đèn lồng cá chép đầy màu sắc, bày một búp bê Kintaro cưỡi trên một con cá chép lớn đang chiếc mũ giáp quân đội truyền thống của Nhật Bản. Để biết thêm chi tiết về Ngày trẻ em Kodomo no hi, các bạn có thể xem lại bài viết trước (子供の日) của chúng tôi nhé! Và chắc chắn ngày lễ đặc biệt như vậy sẽ không thể thiếu bánh mochi.

Kashiwamochi（柏餅） sẽ được ăn vào ngày này. Là một chiếc bánh màu trắng được lấp đầy bởi phần nhân đậu bên trong và bọc bằng lá sồi ở bên ngoài làm tăng thêm hương thơm và tính thẩm mĩ. Bên cạnh đó, lá sồi này còn tượng trưng cho ý chí vươn lên và sức mạnh vượt qua khó khăn, thử thách. Giống như Sakura mochi, lá sồi này được dùng để trang trí chứ không thể ăn.